Na een grootse glasvondst in 2009 is in 2014 mogelijk opnieuw de grootste archeologische glasvondst van Nederland gedaan in Roermond. Bij de archeologische begeleiding van rioolwerkzaamheden in de oude binnenstad van Roermond hebben archeologen van SOB Research opnieuw een zeer grote glasvondst gedaan. De vondst werd aangetroffen ter plaatse van het Wilhelminaplein.

Eind 2009 werd door SOB Research in Roermond, op een afstand van nog geen 300 meter van de huidige vindplaats, ruim 1.200 kilo vensterglas uit de periode van 1200-1600 aangetroffen. Dit betrof circa een tot anderhalf miljoen glasfragmenten, waaronder ook circa 8.400 fragmenten uiterst zeldzaam, gebrandschilderd vensterglas. Dit was de tot nu toe grootste vondst in Europa van vensterglas en gebrandschilderd glas uit deze periode. De glasvondst in 2014, van gekleurd en gebrandschilderd vensterglas uit de periode van circa 1300-1850, lijkt nog omvangrijker te zijn dan de vondst in 2009. Het vondstcomplex is daarmee van groot nationaal belang. Rura’s WAR en vrijwilligers zijn betrokken bij de vondst en met name de verwerking ervan.

Vindplaats 2014

Het glas werd aangetroffen bij het uitgraven van de nieuwe rioolsleuf ter plaatse van het Wilhelminaplein. Gegraven werd op een diepte van circa 0,7 tot 2,3 meter beneden het maaiveld. Vanwege de vondstomstandigheden is in eerste instantie alleen een klein deel van het glas verzameld (circa 2.000 fragmenten). De uitgegraven grond met een zeer grote hoeveelheid glas – en ook puin van middeleeuwse bakstenen – is opgeslagen en wordt uitgezeefd. Dit betreft circa 20 tot 30 kubieke meter grond met glas.

Ook in de ondergrond rondom de rioolsleuf zijn nog zeer grote hoeveelheden glas aanwezig. Het glas werd aangetroffen in een zandige grondlaag, met een dikte van circa 0,3 – 1,5 meter. De grond met het glas is hier aan het eind van de 19de eeuw, of in het begin van de 20ste eeuw gestort, als opvulling van het restant van de oude vestinggracht. Vermoedelijk hangt dit samen met de toenmalige herinrichting van het gebied en de sloop van de resten van de Voogdij, het middeleeuwse bestuurscentrum van Roermond, dat hier in 1388 werd gebouwd.

Vondstverwerking en analyse

In eerste instantie zijn de circa 2.000 geborgen glasfragmenten gewassen en gesorteerd in hoofdcategorieën. Het merendeel van het gebrandschilderde glas stamt uit de Late Middeleeuwen. Dit betreft voornamelijk gekleurd glas, beschilderd met grisaille. De rest van het gebrandschilderde (en soms ook geëtste) glas wordt in de periode van de 16de tot het midden van de 19de eeuw gedateerd. Het is zeer waarschijnlijk dat de ouderdom van het gekleurde, niet gebrandschilderde glas, binnen dezelfde range ligt als die van het gebrandschilderde glas.

De dikte van de ruitjes varieert van circa 1 tot 4 millimeter. Vooral van de kleinere ruitjes zijn ook gave exemplaren aangetroffen. Het is duidelijk dat de ruitjes in gebruik zijn geweest als vensterglas, voordat ze werden afgedankt. Het is ook waarschijnlijk dat het grootste deel van het glas afkomstig is uit de ramen van voormalige gebouwen in Roermond, hoogst waarschijnlijk ook van het voormalige Voogdij-complex.

De kwaliteit van het glas is redelijk tot zeer goed. Circa 40% van het glas betreft gebrandschilderd vensterglas (circa 800 fragmenten). De helft daarvan is, voor wat betreft de beschildering, in een redelijke tot goede staat. De andere helft is, voor wat betreft de beschildering, in een slechte tot zeer slechte staat. Circa 43% van het vensterglas is donker gekleurd, met verschillende kleuren (rood, blauw, groen, oranje, paars, enz.) Circa 17% is lichtgekleurd of getint. Dit is een opvallend verschil met de vorige glasvondst, waarvan meer dan 98% lichtgekleurd en getint onversierd vensterglas betrof.

Vervolgonderzoek

In eerste instantie wordt de opgeslagen grond met het glas uitgezeefd en wordt het vondsmateriaal gesorteerd en geanalyseerd. Daarna wordt begonnen met de verdere wetenschappelijke analyse en uitwerking. Dit betreft onder meer onderzoek naar de oorsprong en het productieproces van het glas, de stijlgroepen, de historische en technische aspecten, de chemische samenstelling, de betrokken kunstenaars en de vergelijking met de andere glasvondst van Roermond en met andere grote glascollecties in Noord Europa.

Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek wordt bepaald of het nog in de bodem aanwezige glas daar bewaard kan blijven, of dat dit door middel van een opgraving zal moeten worden veiliggesteld om verdere degradatie van het gebrandschilderde glas te voorkomen.

Tekst: SOB Research (www.sobresearch.nl), 26 mei 2014

Op zaterdag 12 juli 2014 vond de eerste bijeenkomst plaats van de vrijwilligers die zich hebben aangemeld om te helpen bij het reinigen van de glasscherven uit de 2de Roermondse glasvondst. In totaal waren er 18 personen aanwezig, waarvan drie leden van de Werkgroep Archeologie Rura (WAR). Ton Lupak gaf uitleg over de gekozen werkwijze voor het selecteren en reinigen van het glas. Een eerste inspectie van de bergen puin waarin het glas zich bevindt leverde onmiddellijk resultaat op.

De vrijwilligers gingen na de uitleg onmiddellijk aan de slag. De komende weken proberen we zo veel mogelijk werk te verzetten. Als u een bijdrage wil leveren aan het bergen van de glasvondst kunt u een mail met uw gegevens zenden naar info@rura.nl. U ontvangt dan een rooster waarop u kunt aangeven wannneer u beschikbaar bent.

Uitzending L1

Op 6 september 2014 heeft L1 aandacht besteed aan de reinigingswerkzaamheden van de glasvondst. Zie: http://www.l1.nl/video/l1nws-6-sep-2014 (vanaf 7:11 minuten).